Ένα νόμισμα που δεν καλυπτεται από τίποτα και υποτιμάται συστηματικά από τεράστια χρέη είναι καταδικασμένο σε αποτυχία. Το ευρώ θα καταρρεύσει. Το ερώτημα δεν είναι αν, αλλά πότε;
«Η Ευρώπη θα πεθάνει όταν οι Γερμανοί ξεμείνουν από χρήματα»: αυτή η δήλωση της Margaret Thatcher κάποτε προοριζόταν ως αστείο. Σήμερα, φαίνεται μια νηφάλια πρόγνωση. Η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση, που ξεκίνησε τόσο επίσημα ως «κοινότητα σταθερότητας», έχει προ πολλού μετατραπεί σε μια ένωση ευθύνης. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα προσεκτικό βήμα προς μια μεγαλύτερη οικονομική ολοκλήρωση έχει τώρα μεταμορφωθεί σε ένα γιγάντιο έργο αναδιανομής. Και ποιος βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της καταρράκτη ευθύνης; Η Γερμανία, φυσικά – η χώρα που εξαργυρώνει τακτικά επιταγές στις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη όταν τα ταμεία αλλού είναι άδεια.
Θυμηθείτε: το ευρώ σχεδιάστηκε ως ένα νόμισμα ισότιμων χωρών. Καμία ένωση χρέους, καμία μεταφορά, καμία αμοιβαία εγγύηση. Κάθε χώρα θα ήταν υπεύθυνη για τον εαυτό της – όπως αρμόζει σε ένα σταθερό νόμισμα. Σήμερα, αυτή η θεμελιώδης αρχή μοιάζει με παραμύθι από το μακρινό παρελθόν. Τα πακέτα διάσωσης της Ελλάδας σηματοδότησαν την αρχή της μετάβασης από μια νομισματική ένωση σε μια ένωση υποχρεώσεων. Έκτοτε, η αρχή έχει κατοχυρωθεί: οι ζημίες μοιράζονται στα μέλη, τα κέρδη παραμένουν εθνικά. Οι υποχρεώσεις της Γερμανίας ανέρχονται πλέον σε περίπου 2,8 τρισεκατομμύρια ευρώ: Απαιτήσεις Target 2 από την Bundesbank, εγγυήσεις για πακέτα διάσωσης, εγγυήσεις στο πλαίσιο του ESM και αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ. Όλα αυτά βαραίνουν τον Γερμανό φορολογούμενο σαν μια γιγαντιαία υποθήκη.
Ένας Κορσές που Δεν Χωράει Κανέναν
Εάν αυτά τα ποσά διανεμηθούν στον πληθυσμό, κάθε πολίτης, από νήπια μέχρι ηλικιωμένους, θα ρίσκαρε ένα πενταψήφιο ποσό. Φυσικά, οι άνθρωποι λένε ότι όλα αυτά είναι απλώς «τραπεζικό χρήμα». Αλλά όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, το τραπεζικό χρήμα γίνεται γρήγορα πραγματικό χρήμα που πρέπει να συγκεντρωθεί – όταν τα βιβλία καταρρέουν. Επί του παρόντος, η Γαλλία προσφέρει την πιο ξεκάθαρη απόδειξη της ευθραυστότητας αυτής της δομής: μια χώρα με δημόσιο χρέος άνω του 110%, αδύναμη ανάπτυξη, πολιτικό κατακερματισμό και την απειλή κατάρρευσης της κυβέρνησης συνδέεται πλέον ανοιχτά με μια «διάσωση» από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το γεγονός ότι ο Γάλλος Υπουργός Οικονομικών εκφέρει ακόμη και αυτόν τον όρο αποκαλύπτει την έκταση της αβεβαιότητας.
Όλοι γνωρίζουν ότι ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ για μια χώρα του πυρήνα της ευρωζώνης θα ήταν πολιτικά απαράδεκτο. Θα κατέστρεφε το ευρώ. Η λογική συνέπεια θα ήταν επομένως μια διάσωση από τον ESM και την ΕΚΤ – με άλλα λόγια, από το Βερολίνο. Τελικά, οι Γερμανοί είναι αυτοί που θα πληρώσουν το τίμημα. Και η Γαλλία δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση: η Ιταλία έχει επιβαρυνθεί με χρέη εδώ και χρόνια, η Ισπανία παλεύει με διαρθρωτικά ελλείμματα και η Ελλάδα είναι ήδη ένας χρόνιος ασθενής. Το ευρώ δένει αυτές τις πολύ διαφορετικές οικονομίες σε έναν κορσέ που δεν ταιριάζει σε κανέναν: μερικές είναι πολύ αδύναμες για να ανταγωνιστούν – και άλλες πολύ ισχυρές για να αντέξουν το μακροπρόθεσμο κόστος.
Η Αναπόφευκτη Κατάρρευση του ευρώ
Η Γερμανία έχει αναλάβει τον ρόλο του πληρωτή σε αυτή την προβληματική δομή. Όχι επειδή αναγκάστηκε να αναλάβει αυτόν τον ρόλο οικειοθελώς, αλλά επειδή κανείς άλλος δεν έχει την οικονομική δύναμη να κρατήσει το σπίτι από τραπουλόχαρτα. Αλλά και στη Γερμανία, το βάρος αυξάνεται: μια εξασθενημένη βιομηχανία, υψηλές τιμές ενέργειας, αυξανόμενες κοινωνικές δαπάνες. Ο μύθος της πλούσιας χώρας που μπορεί να πληρώνει επ’ αόριστον αρχίζει να καταρρέει. Το κρίσιμο ερώτημα επομένως δεν είναι πλέον αν το ευρώ θα καταρρεύσει, αλλά πότε.
Πριν από είκοσι χρόνια, κανείς δεν θα πίστευε ότι θα χρειαζόταν τόσο πολύ. Ωστόσο, το κατόρθωμα επιτεύχθηκε – υποστηριζόμενο από πολιτικές επικλήσεις, μια πλημμύρα χρημάτων και γερμανική λογοδοσία. Αλλά η λογική μιας ελαττωματικής κατασκευής δεν μπορεί να αρνηθεί για πάντα. Τελικά, η νομισματική ένωση θα καταρρεύσει λόγω των δικών της αντιφάσεων. Η κατάρρευση δεν είναι πλέον θεωρητική πιθανότητα. Είναι βέβαιο. Το μόνο ερώτημα που απομένει είναι ο χρόνος. Η προφητεία της Θάτσερ θα πραγματοποιηθεί: Η Ευρώπη θα πέσει όταν οι Γερμανοί ξεμείνουν από χρήματα. Και αυτή η μέρα είναι πολύ πιο κοντά από ό,τι νομίζουν οι περισσότεροι.
Αφήστε μια απάντηση